Орчуулагч Б.Нямдорж: Габриель Гарсия Маркесийн “Тахлын үеийн хайр сэтгэл” романыг орчуулж байна

Испани хэлний орчуулагч Б.Нямдоржтой тааралдлаа.

-Сайн байна уу, таныг Нобелийн шагналт Габриель Гарсия Маркесийн бас нэг бүтээлийг эх хэлнээс нь орчуулсан гэж сонслоо...?

-Тийм ээ. “Цайлган Эрендира болон сэтгэлгүй эмээгийнх нь итгэмээргүй бөгөөд гунигтай түүх” гэдэг нэг их урт нэртэй мөртлөө жижигхэн хөөрхөн номыг нь орчууллаа. Богино роман, урт өгүүллэг гэдэг ангилалд ордог ном. Колумбын бичгийн их хүний бүтээл хоёр дахь удаагаа эх хэлнээсээ буусан нь энэ. Хоёр жилийн өмнө “Гунигт янхнуудаа дурсахуй”-ыг нь орчуулсан юм.

-Эх хэлнээсээ гэхээр содон сонсогдож байна л даа. Ер нь аливаа зохиол, бүтээлийг эх хэлнээс нь орчуулах ёстой юу?

-Эх хэлнээс нь л шууд орчуулж байвал сайн. Гэхдээ өөр хэл дээрх хувилбарыг нь буулгах тохиолдол зөндөө байдаг. Гол нь сайн л орчуулах ёстой.

-Сайн орчуулах гэдэг нь юу юм бол. Зарим хүн “Монгол хүнд ойлгогдохоор, монгол хөрсөнд буухаар орчуулж, найруулах ёстой” гэдэг юм билээ...?

-За харин загатнасан газар маажив гэдэг шиг тун энэ чинь л сонирхолтой сэдэв дээ. Зарим хүн хэлдэг юм. “Орчуулах гэж буй зохиолоо, текстээ тухайн хэл дээр нь уншиж ойлгочихоод монгол хүний сэтгэхүйд тааруулж орчуулах, найруулах ёстой” гэж. Ухаан нь монгол хүний таалалд нийцүүлэхийн тулд “сайхан” найруулж бичих ёстой гэх гээд байдаг. Би яг үүний эсрэг байдаг. Өөрөөр хэлбэл, тухайн хэл дээрээ юу гэж бичсэн байна яг тэрүүгээр нь л буулгадаг. Тэр тусмаа номын, уран зохиолын орчуулга дээр ийм зарчим баримтлах ёстой гэж боддог. Нөгөө махчилж буулгана гэдэг шиг. Жишээ нь, тухайн зохиолч “Хөвж яваа сар”, “Загас шиг сар” гэж эх хэлээрээ бичсэн бол монгол дээр яг л тэгж буулгах ёстой.

-Тэр нь тэгээд нөгөө “Монгол хөрс”-нд буухгүй, хүмүүс ойлгохгүй бол яах вэ?

-Тэр хамаагүй. Тэр зохиолч тийм л юм бичсэн бол тэрийг нь л, тэр үгийг нь, өгүүлбэрийг нь бид эх хэлээрээ уншиж байх ёстой.

-Та агуу зохиолчийн хоёр ч номыг орчуулчихаж. Мэдээж дараагийнхийг нь бариад авсан л биз дээ?

-Бариад авалгүй хаачихав, хэ хэ... Жижиг ч гэсэн хоёр номтой хүн чинь урамшдаг юм байна. Одоо том, зузаан руу нь орох цаг болсон. Габриель Гарсия Маркесийн “Тахлын үеийн дурлал” романыг орчуулж эхлээд байна. Гэхдээ нэг хэлмээр, зарламаар зүйл байх юм...

-Юу тэр вэ?

-Шулуухан л хэлчихье. Би энэ хоёр номыг орчуулахдаа эрхийг нь аваагүй. Одоо харин агуу зохиолчийн энэ романыг хууль ёсны эрхийг нь авч орчуулмаар байна.

-Тэгээд юу нь болохгүй байгаа юм бэ?

-Болохгүй юмнууд байна аа. Ном орчуулж, хэвлүүлээд, зараад тун бага ашиг олдог. Хатуухан хэлэхэд, зугаа гаргах төдий зүйл л дээ. Саяхан би Маркесийн нэгэн ярилцлагыг олж харсан юм. “Орчуулга бол туйлын хэцүү мөртлөө ямар ч шан харамж, үнэлгээгүй хөдөлмөр. Сайн орчуулагч бол тухайн зохиолыг өөр хэлэнд шинээр нээгч юм” гэж хэлсэн байсан. Энэ үгнээс бас их урам авсан. Агуу Маркес олон ном, зохиол туурвисан. Тэдгээрийн хамгийн агуу хоёр нь “Зуун жилийн ганцаардал”, “Тахлын үеийн дурлал” юм. “Зуун жилийн ганцаардал”-ыг монголчууд сайн мэднэ, Маркест Нобелийн шагнал авчирсан. Харин нөгөөх нь агуу зохиолчийн хамгийн дуртай, хайртай роман нь. “Миний хамгийн дуртай, хайртай роман бол “Тахлын үеийн дурлал”. “Зуун жилийн ганцаардал бол” яахав дээ, үлгэр, домгийн ч юм шиг сонин ном. Харин “Тахлын үеийн дурлал”-даа би их дуртай. Тэр хамгийн гоё нь” хэмээн нэгэн ярилцлагадаа онцолж байсан юм.

-Тэгвэл бас шулуухан асуучих уу. Та ном орчуулж хэвлүүлээд аль хэр ашиг олдог вэ?

-Хэдэн тоо үржүүлээд, хасаад харахаар ашиг олоод л байгаа юм, хэ хэ... Яг эдийн засгийн ашиг гэж яривал зугаа гаргах төдий гэж хэлсэн дээ. Би энэ хоёр номыг 500, 500 хувь хэвлүүлсэн. Тэгээд нэг номноос орж ирж буй мөнгө нь, тооны машинаар бодсон ашиг нь гурван сая хүрэхгүй төгрөг болж байгаа юм. Энэ мөнгө, жил хагасын дотор цувж орж ирнэ гээд бод доо. Маркес гуай бас л үнэн үг хэлсэн байгаа юм даа, орчуулагчдын талаар, хэ хэ...

-Тэгвэл эдийн засгийн бус ашиг гэж байна уу?

-Харин тэр чинь л үнэлшгүй сайхан зүйл юм даа. Өөрөөр хэлбэл урам зориг, нэр төр юм. Агуу Маркесийг анх удаа эх хэлнээс нь буулгасан гээд онгирно л гэнэ шүү дээ.

-Нэг юм зарлах, хэлэх гээд байсан, сайхан хадуурах шиг боллоо...?

-Харин тийм. Ном орчуулаад ямар мөнгө олдгоо хэлсэн. Орчуулагч нар бүгд адил байх. “Бор зүрхээрээ явдаг” орчуулагч нар бол нэг иймэрхүү... Би “Тахлын үеийн дурлал” хэмээх агуу романыг нь орчуулаад ядаж 10 сая төгрөг шууд гар дээрээ авчихмаар байна. Яадаг юм, манай Засгийн газар, Соёлын яам тэр том зохиолчид хүндэтгэл үзүүлээд монгол хэл рүү орчуулах, Монголд борлуулах эрхийг нь ивээн тэтгээд, намайг орчууллаа гээд 10 саяаар шагначих л даа. 100 саяаар ч шагнуулсан яадаг юм, тийм үү... Энэ ном орчуулах гээч адармаатай ажлын үнэлгээг нэмээд өг л дөө.

-За за, ёстой л шулуухан авч байна шүү... Тэгээд эрх, шагнал тэргүүтэн бүтэхгүй бол яах вэ. Орчуулахгүй хаячих юм биш биз?

-Орчуулахгүй яадаг юм. Тэгээд л 500 хувиараа хэвлээд түгээчихнэ. Хүмүүс уншиг. Эх хэлээрээ л уншиж байж хамгийн сайхан таашаалыг авна шүү дээ.

-Ном орчуулах хэцүү юу?

-Нөгөө төрж үзсэн хүн л төрөхийн хүнд, хэцүүг ойлгоно гэдэг шиг ном орчуулдаг хүн л хэцүү бэрхийг нь ойлгоно. Надад лав хамгийн адармаатай ажил шиг санагддаг.

-Та толь бичиг ашигладаг уу. Google Translate ашигладаг уу?

-Толь бичгийг бол байнга ашиглана. Орчуулагч хүний ганц нөхөр шүү дээ. Сүүлийн үед цаасан, биет толь бичиг гэхээсээ цахим толь бичиг их ашигладаг болчихлоо. Харин тэр Google Translate-ийг ашигладаггүй. Ашиглахын ч аргагүй юм байна лээ. Тэр нь нэг талаар орчуулагч нарын зол юм уу даа, хэ хэ... Google Translate монгол хэл рүү сайн, ханатай орчуулга хийдэгсэн бол бид нар тэгээд шууд л ажилгүй болдог юм байгаа биз дээ.